Sosyal Fobi (Sosyal Kaygı Bozukluğu)

Sosyal fobi; kişinin başkalarının yanında küçük düşeceği, sıkıntı ya da utanç duyacağı bir davranışta bulunacağı korkusudur. Bu kişiler
başkaları ile etkileşimde bulunmayı gerektiren ya da her hangi bir eylemi başkalarının yanında yapmalarını gerektiren durumlardan
korkarlar ve bunlardan olabildiğince kaçınmaya çalışırlar. Örneğin; genel yerlerde yemek yemekten, telefon konuşmaları yapmaktan,
genel tuvaletleri kullanmaktan, başkalarının yanında adlarını yazmaktan ya da imza atmaktan yoğun bir utanç, aşağılanmışlık duygusu ve korku duyarlar.
Sık görülen diğer sosyal korkular; başkalarının önünde konuşma, yemek yeme, görüşmelere ve toplantılara katılma olabilir. Bu kişiler aynı zamanda yaşadıkları kaygıyı diğer insanların anlayacağından ve gülünç duruma düşeceklerinden korkarlar. Ayrıca; olumsuz biçimde değerlendirilmeye ve reddedilmeye karşı aşırı duyarlılıkları vardır. Haklarını savunmada güçlük çekerler, benlik saygısında düşüklük ya da aşağılık duyguları vardır.

Her on kişiden birinde yaşamının her hangi bir döneminde sosyal fobi görülebildiği bildirilmektedir. Genellikle bu durum kişilik özelliği
olarak değerlendirilir ve tedavi edilebilecek bir bozukluk olarak görülmez. Ancak kişiye çok fazla rahatsızlık vermeye başlayınca başvuru nedeni olur, bu da ortalama 30 yaş civarında artış gösterir. Sosyal fobiye özgü olarak yüz kızarması ortaya çıkabilir. Ayrıca
sosyal fobisi olan kişiler korktukları durumlarla karşılaşınca sıklıkla; çarpıntı, titreme, terleme, kaslarında gerginlik, midelerinde burulma hissi, ağızda kuruma, ateş basması ya da üşüme hissi, kafada basınç duygusu ya da baş ağrısı gibi belirtiler gelişebilir.

Sosyal fobi tanısı konulabilmesi için; korku ya da kaçınma davranışının kişinin olağan günlük işlerini, iş ya da okul yaşamını, toplumsal etkinliklerini bozacak düzeyde olması ya da kişinin fobisi olacağına ilişkin belirgin sıkıntı duyması gereklidir. Bu durumda olan kişilerin tedavisinde; bilişsel ve davranışçı tedavi, sosyal beceri eğitimi, gevşeme egzersizleri ve duya rsızlaştırma teknikleri, bireysel ve sosyal etkinlik tedavisi, grup psikoterapisi gibi yöntemler ile psikofarmakolojik ilaç kullanımı uygulanabilmektedir.

Sosyal fobisi olan (sosyal fobik) kişilerin başlıca özellikleri:

Genellikle utangaç ve içe dönüktürler, sosyal değildirler.
Normal göz temasından kaçınır ve az konuşurlar.
Kendilerine bir şey sorulmadıkça çok konuşmazlar.
Dikkatin üzerlerinde toplanmasından hoşlanmazlar.
Grup içinde çok ender konuşurlar, iltifatları da çok sessizce geçiştirirler.
Sıklıkla, hastalandıklarını söylerler ve sık sık ortadan kaybolurlar.
Patron ya da amirleriyle konuşurken belirgin olarak kaygılı görünürler.
Kaygılarını yatıştırmak için sık sık alkole başvururlar.

Sosyal fobi nedeni olabilecek başlıca durumlar şunlardır:

Bir grup insan önünde konuşma
Bir grup insan içinde bulunma
Tanıdık olmayan birisi ile konuşmayı sürdürme
Başkalarının önünde yazı yazma
Başkalarının önünde düşüncelerini ifade etme
Toplum içinde yeme veya içme
Tanıdık olmayan birisi ile yalnız yemek yeme
Tanıdık olmayan birisi ile telefon görüşmesi yapma
Genel tuvaletleri kullanma
Bir partiye veya arkadaş toplantısına katılma
Tanıdık olamayan birilerinin oturduğu odaya girme
Tanıdık olmayan birisi ile konuşma başlatma
Otorite olabilecek kişilerle ilişki kurma (öğretme, patron gibi)
Kahve arası veya öğlen aralarında arkadaşlarla ilişki kurma.