PİRİNÇ (Oryza sativa)

Asya'da yaşayan insanların yarısından çoğunun temel besini pirinçtir. Pirincin kesin kökeni bilinmiyor.

Eski Çin şiirlerinden pirincin Asya'nın güneydoğusundan geldiği anlaşılıyor. Eski tarih belgelerine göre,

Milattan 2500 yıl önce Yan-tseu-kinng Irmağı dolaylarında pirinç sulama tesisleri kurulmuştu.

Daha sonra pirinç İran'da ilgi gördü. Avrupa'da ise 8. yüzyıldan sonra yetiştirilmeye başlandı.

Pirinç tarladan toplandığı gibi yenmez, üzerindeki kalın kabuğun çıkması gerekir.

Başağından kopan pirince «kabuklu pirinç» ya da «çeltik» denir. Kalın kabuğunun soyulması

için silindirden geçen pirince ise "Kızıl pirinç" veya "kargo pirinç" denir.

Çünkü pirinç bu halde iken gemiye yüklenir. Daha sonra pirinç polisaja tabi tutularak zarı, yani kepeği çıkarılır.

Bu iki işlem sırasında, yani kepeği alınırken ve polisaj uygulanırken, pirinç ağırlığının % 30'undan fazlasını,

lipitlerinin % 80'ini, madensel tuzların % 60'ını, vitaminlerin ise tümünü kaybeder.

Pirincin B1 vitamininin yok edilmesi, bu tahılı temel besin olarak kullanan ülkelerde ciddi vitaminsizlik

vakalarına, özellikle de beriberi hastalığına yol açmıştır. İnsan besininde büyük rol oynayan vitaminlerin önemi,

beriberi ;hastalığı üzerinde yapılan araştırmalar sayesinde meydana çıkmıştır.

Pirinç yağsız olduğundan, hastaların beslenmesinde yer alır. Ayrıca tansiyon düşürücü özelliği vardır.

Sodyum ve potasyumdan yoksundur. Dolayısıyla böbreklerinden, kalp yetersizliğinden ve ödemden rahatsız

olanlar için eşsiz bir besin maddesidir. Pirinçte buğdayda bulunan zengin ve çeşitli madensel tuzlar

yoktur. Demirden de yoksun olduğundan, temel besini pirinç olan ülkelerde anemi sık görülür.

Kepekli pirinçte B1, B2, B6, PP, E ve F vitaminlerinden başka potasyum, fosfor, kalsiyum, flor gibi değerli

madenler ve 12 çeşit amino asit bulunur. İster pirinç, ister başka bir besin maddesi olsun ne kadar

doğal halinde kullanılırsa o oranda insana yararlıdır. Bu nedenle yediğimiz pirinç mümkünse kabuklu cinsten olmalı.
Roman TUR" size=4>

50 gr. pirinç (yaklaşık 1/3 fincan) 180 kalori sağlar, açlık duygusunu giderir.

Oysa aynı sonuç ancak 200 gr. ekmekle (500 kalori) elde edilir. Pirinç sıvıyı kendine çeken bir tahıldır.

Bu nedenle dokulara yerleşmiş olan tuzu da beraberinde sürükleyerek bedeni toksinlerinden

kurtarır. Böylece dolaşım sisteminin, kalbin ve böbreklerin yükünü hafifletir. Pirinç sinirlerin gerektirdiği

B grubu vitaminlerini, çeşitli guddeler için gerekli olan E vitaminini ve sinir hücrelerinin beslenmesi için

gerekli olan yağ asitli maddeleri sağlar. Pirinç zayıflama kürlerinde yer alır.

Kabuklu pirinç yiyen anne adaylarının çocukları sağlam kemik yapılı olur, doğum kolaylaşır, anne çabuk

bedensel esnekliğini ve eski inceliğini bulur.

Kızıl (kargo) pirincin pişmesi:

Kepekli pirinç beyaz pirince oranla daha uzun sürede ve kısık ateşte pişirilmelidir.

Beyaz pirinç 20-25 dakikada pişerken, kargo pirinç için 1 1/4 saat gerekir. Bu pişme süresi kısaltılabilir,

a) Pirinç yıkandıktan sonra bir tencereye konur, üstünü örtecek kadar su katılır. Tencerenin kapağı kapatılır.

Kuvvetli ateşte 3-5 taşım kaynatıldıktan sonra ateş kesilir. Pirinç piştiği tencerede, üstü kapalı olarak 1 -2 saat bekletilir.

Bu işlem sonucunda pirinç yumuşar ve hafifçe kabarır.

b) Geceden yıkanan pirinç suda bekletilir ve ertesi gün kullanılır.

Beyaz pirinçle yapılan her çeşit yemek kargo pirinçle de yapılabilir. Kargo pirincin pek çok faydası vardır.

Beyaz pirinç gibi kolay lapalaşmaz, yani pişerken biraz fazla su konsa bile diriliğini korur.

Yalnız suya yatırılmış veya bir taşım kaynatılmış pirincin daha az su isteyeceğini unutmamalı.

Bu işlemleri görmemiş pirincin bir fincanına bir buçuk-iki fincan su yeterlidir.

Rizotto

1 baş soğan, ince doğranmış

1 1/2 fincan pirinç

3 fincan su

domates püresi

1- 2 çorba kaşığı sıvı yağ

1 çorba kaşığı doğranmış

maydanoz

1 çorba kaşığı doğranmış dereotu

tuz, biber

Soğan ve yağ bir çorba kaşığı su ile hafif ateşte öldürülür. Önceden yıkanmış ve temiz bir bezle kurutulmuş kızıl pirinç soğana katılır. Birkaç dakika tahta kaşıkla karıştırdıktan sonra su (veya sebze suyu), domates püresi, tuz, biber eklenir.

Kapalı tencerede önce kızgın ateşte, tencere fokurdamaya başlayınca hafif ateşte bir saat pişer.

Pirinç eski ise pişmesi daha çok zaman gerektirebilir. Piştikten sonra üzerine dereotu, maydanoz serpilir,

10-15 dakika demlendirilir. Bu yemeğin değişik bir şekli : Pirinç pişerken domates püresi yerine safran konabilir.